Gordion “Karalamalar”ı

Bir diğer olağandışı özellik ise, binanın yan ve arka duvarlarını oluşturan taşlar üzerinde dikkate alınacak sayıda taslak çizimlerin bulunmasıdır. Taşlara kazınarak yapılmış olan bu taslak çizimlerin çoğu basit çizimlerden oluşmaktadır. Bu çizimlerin genel temaları insan figürleri, hayvanlar, geometrik desenler ve öylesine yapılmış çiziklerdir. Duvardaki dağılımları herhangi özel bir şeye işaret etmemekle birlikte bilinçli yapılan bir süsleme olduğunu düşündürecek hiçbir iz bulunamamıştır. Rodney Young tarafından 1956-1957 yıllarındaki çalışmalarda ilk olarak bulunmuşlar ve konularının basitliği ve gelişigüzel dağılımları nedeniyle de Young tarafından “karalamalar” olarak isimlendirilmişlerdir. Young’a göre, bu çizimler iç kaleyi ziyarete gelen ve Megaron 2 olarak adlandırılan binanın dışında bekleyen ziyaretçiler tarafından kendilerini eğlendirmek için doğrudan binanın duvarlarına kazınmış figürler ve sembollerdir.

Daha ayrıntılı bir çalışma, Young’un teorisinin doğru olmadığını göstermiştir. Çizimlerin bir kısmının bina duvarının yüksek kısımlarına, kalanların ise duvarın yere yakın kısımlarına yapıldığı görülmüştür. Her iki durumda da çizimler sadece oradan geçen birinin ulaşabileceği noktalarda bulunmamaktadır. Ayrıca, bazı çizimler oldukça derine kazınmış ve kabartma heykel görüntüsü oluşturmuştur (Resim 1). Böyle bir görüntüyü kazımak birçok sıradan ziyaretçide bulunmadığı varsayılan malzemeleri ve beceriyi gerektirmektedir. Kaldı ki, koruma duvarıyla çevrili olan iç kalede bulunan ve bu nedenle de resmi bir yapı olduğu düşünülen bu binaya ulaşımın kısıtlı ve kontrollü olması gerekmektedir. Daha olası bir hipotez olarak, çizimlerin taşlara birbirinden bağımsız şekilde, bina inşa edilmeden önce kazınmış olabileceği ve bu taşların sadece arka ve yan duvarlarda kullanılmasından dolayı çizimlerin silinmesine gerek görülmediği düşünülebilir.

Çizimler dikkate alınacak ölçüde konu çeşitliliği ve sanatsal karmaşıklık içermektedir. İnsan figürleri, basit çöp adam figürlerinden genelde güneydoğu Anadolu’daki şehirlerde görülen avlu süsleme sanatıyla (Resim 2) stil ve konu bakımından paralellik gösteren daha karmaşık kompozisyonlara kadar geniş ve tanıdık bir tarzı kapsamaktadır. Hayvan figürlerinin çeşitliliği aslan, keçi, at ve değişik kuş türlerinden oluşmaktadır. Birçok aslan çizimi (Resim 3) güneydoğu Anadolu’daki kabartmalarda yer alan aslan figürlerine benzemektedir. Özellikle avcı kuş tasvirleri (Resim 4) başta olmak üzere kuş tasvirlerinin çokluğu Friglerin bu konuya olan düşkünlüğünü göstermektedir. Kuşlar, Frig kültüründe genellikle Frig ana tanrıça ile bağlantılıdır. Frig megaron binasının (Resim 5) yüksekliğini de gösteren bazı çizimler, Erken Frig dönemindeki Gordion’un görünüşü hakkında değerli bilgiler sunarken, diğer çizimler Megaron 2 yapısına ait mozaik tabandakileri de kapsayan Erken Frig dönemlerindeki karmaşık geometrik desenleri kopyalamaktadır. Kalanların çoğu taşa yapılmış sıradan karalamalardan daha fazlasını göstermektedir. Daha çok birilerinin taşta belirli aletleri denemesi gibi bir durum görülmektedir. Bu çizimlerin kimler tarafından ve neden bu Megaron 2 yapısının duvarlarına yapıldığı hala tam olarak anlaşılamamıştır. Seçici yapılarına rağmen bu çizimler, günlük merak anlayışını ve Erken Frig dönemindeki Gordion’un sosyal ve politik bağlantılarını gösteren potansiyel bilgi kaynaklarıdır.

Bibliyografya

• Roller, L. E. 2005. “A Phrygian Sculptural Identity? Evidence from Early Phrygian Drawings in Iron Age Gordion,” in Anatolian Iron Ages 5, ed. A. Çilingiroğlu and G. Darbyshire, London, pp. 125-130.
• Roller, L. E. 1999. “Early Phrygian Drawings from Gordion and the Elements of Phrygian Artistic Style,” Anatolian Studies 49, pp. 143-151.
• Young, R. S. 1969. “Doodling at Gordion,” Archaeology 22, pp. 270-275.