Tümülüs MM’deki Cenaze Töreni
Tümülüs MM’de bulunan ağaç mezar odasında 60-65 yaşlarında bir adam, kalın bir boyalı kumaş yığını içinde eşsiz bir ağaç tabuta yerleştirilmişti. Mezar ilk kez açıldığında kralın vücudu çözünmüş olmasına rağmen, mor ve kahverengi boyaların desenleri kumaş tabakasının üzerinde görülüyordu. Muhtemelen, kralın tabutu halkın görebileceği bir törenden sonra bu mezara taşınmıştı.
Kralın tabutunda 14 parçalık ağaçtan yapılmış mobilyalar vardı. Bu mobilyalar, cenazeyi defnetmeden önce yas tutanların katıldıkları ziyafette kullanılmıştı. Her biri 150 litre kapasiteli üç büyük kazan ve üzerinde durdukları üç ayaklı sehpalar büyük olasılıkla ziyafetteki içecekleri sunmak için kullanılıyordu.
Aslanbaşlı ve koçbaşlı situlalar (Latincede “kova” anlamına gelir), uzun elekli ağzı olan 2 sürahi ve 19 küçük sürahi içecekleri 5 litrelik dibi olan kovalara aktarmaya yarıyordu. Bu kovalar servis masalarının içine oturtulurlardı. Oradan kepçeyle, ince bir işçilikle dövülmüş 100 tunç omfolos denilen içme kaplarına sunuluyordu. İki kulplu 19 tane daha büyük kase de daha fazla susayanlar içindi. Bu kaplardan üzüm şarabı, arpa birası ve bal liköründen oluşan bir içecek içildiği saptanmıştır.
Ziyafetin menüsünde başlangıç olarak başlıca baharatlı mercimek ve mangalda hazırlanmış koyun ya da keçi eti olurdu. Et önce mangalda pişirilir, daha sonra kemiklerden ayrılırdı. Bal, şarap ve zeytinyağı eti salamura etmek için kullanılırdı. Güveç, kazılar sırasında büyük fıçılar içinde bulunan 18 kulpsuz dinoi ve küçük “amforalarda” sunulurdu.
2007 yılında kraliyet ailesine ait cenaze törenleriyle ilgili daha fazla bilgi keşfettik. Richard Liebhart dış mezar odasını araştırırken kuzeydoğu köşesinde bazı tahta kirişlerin üzerine kazınmış dört Frig yazıtı keşfetti. NANA, MYKSOS, SIIDOS ve KYRYNIS. İsimler açıkça kirişlerin üzerine takriben MÖ 740 yılında kirişler buraya yerleştirilirken kazınmıştı. Yazıyı yazan kişinin el yazısı kendinden emin olduğunu işaret eder ve tüm kelimeler aynı kişi tarafından yazılmışa benzer. SIIDOS kelimesi aynı boyutta olan diğerlerine göre daha büyük yazılmıştı. SIIDOS kirişi büyük ihtimalle cenaze töreni bittikten sonra mezara yerleştirilmiş ilk kirişti.
NANA ve SIDIOS kelimeleri Gordion’daki Frig yazıtlarından da bilinmektedir. NANA kelimesine höyüğün tepesinde “Yukarı Şehir”de “Güney Mahzeni” olarak adlandırılan alanda MÖ 8. yüzyılın sonuna tarihlenen bir seramik parçasında da rastlanmıştır. Daha da ilginci, SIIDOS isminin bu mezarda bulunan tunç bir kasenin üzerindeki balmumuna yazılmış olmasıdır. Kasenin üzerindeki yazıtın tamamı şöyle der: “SIIDOSAKOP”.
SIIDOS’un Gordion’un önde gelenlerinden birinin adı olması muhtemeldir. Bu kişi, sadece cenaze ziyafetinde kullandığı kasesini değil, ismini de balmumu üzerine yazıp kasesiyle bırakmaya karar vermiştir. Açıkça görülür ki bu kişi adını kütüğe de kazımıştır. NANA ve MYKSOS kelimelerinin arasındaki boşluğa bakarak, bunların cenaze törenine katılan dört kişinin isimlerinin olabileceği görülmektedir. Bu dört isim aynı kişi –muhtemelen SIIDOS- tarafından yazılmıştır. Bunların bugün hala cenaze törenlerinde kullanılan Anı İsimleri Kitabı’nın bir prototipi olduğunu düşünebiliriz.
Bibliyografya
- McGovern, P. E. 2000. “The Funerary Banquet of ‘King Midas’,” Expedition 42.1, pp. 21-29.
- McGovern, P., D. Glusker, R. Moreau, A. Nuñez, C. Beck, E. Simpson, E. Butrym, L. Exner, and E. Stout. 1999. “A Funerary Feast Fit for King Midas,” Nature 402 (Dec. 23), pp. 863-64.
- Simpson, E. 1996. “Phrygian Furniture from Gordion,” in The Furniture of Western Asia: Ancient and Modern, ed. G. Herrmann, Mainz, pp. 187-208.