Tarihte ve Efsanede Midas
Frig kralı Midas ile ilgili en güvenilir bilgiler, MÖ 717-709 yıllarında hüküm süren çağdaşı Asur kralı II. Sargon’a ait kayıtlardan gelmektedir. Tüm bu zaman boyunca Midas, Asur imparatorluğunun batısında kalan asi küçük kralları etkileyen bir tehdit konumundaydı. Asur kralı Frigya’yı işgal ettikten sonra Midas huzur bozucu davranışlarına son vermiş ve kendisi haraç göndermiştir.
Tarihlenemeyen bir Asur metni Midas’ın muhtemelen bunu takip eden dönemde gerçekleştirdiği anti-Asur diplomatik girişimlerini önleyici tavrını övmektedir. Bazı metinler Midas’ın yönetiminin Sargon’un tahta çıkışından önce 721’de yönetime geldiğini belirtmektedir. Ölümü geç 8. ya da erken 7. yüzyılda gerçekleşmiş olmalıdır.
Yunan ve Roma kaynakları sıklıkla Midas’tan bahsetmektedir. MÖ 5. yüzyılın ortalarında Herodotos Delphi Apollon kutsal alanında gördüğü bir tahtın kral Midas’ın hediyesi olduğunu söylemektedir. Bunu kutsal alandaki geleneklere dayanarak söylemiş olmalıdır. Alanda bulunmuş olan Anadolu tarzı bir mobilya parçası bu tahta ait olabilir. Midas ve Yunanlılar arasındaki bir başka özel bağ MÖ 4. yüzyılda Aristoteles tarafından anlatılmaktadır. Buna göre, Midas Küçük Asyanın batı kıyısında bir Yunan şehri olan Kyme’nin yöneticisinin kızı ile evlidir.
Klasik yazarlar Midas’ı büyük bir zenginlikle ilişkilendirirler. Spartalı şair Tyrtaios’la MÖ 7. yüzyıl ortalarında başlayan bu gelenek Midas’ın ölümünden iki ya da üç jenerasyon sonra son bulur. Bu konunun fantastik bir versiyonu altın dokunuş hikayesi 4. yüzyılda anlatılmaktaydı. Bu zenginliğin bir kanıtı yakın zamanlarda Elmalı’da kazılmış olan tümülüste bulunmuş olan zengin gümüş objelerden gelmektedir. Bu objeler Midas’ın yönetimde olduğu zamanlara tarihlenmektedir. Sıklıkla Midas’ın mezarı olduğu düşünülen Gordion’daki büyük Tümülüs (Tümülüs MM), bronz objeler içermektedir ve dendrakronoloji sonuçlarına göre kralın ölümünden daha erkene tarihlenmektedir.
Yüzyıllar geçtikçe, Midas hakkındaki hikayeler klasik geleneğe aktarıldı. MÖ 6. yüzyılda su kaynağına şarap koyarak bir satyr yakaladığı söylendi. 5. yüzyılda eşek kulaklarına sahip olduğu hikayesi anlatıldı. Ölümü hakkındaki hikayeler bile fantastiktir. En erken olanlarından birinde (MÖ 4. yüzyıl) dokunduğu her şeyi altına çevirdiği için açlıktan öldüğü anlatılır. Erken Roma İmparatorluğu döneminde, Ovid’in hikayelerinde ölümüne sebep olmadan önce bu altın dokunuştan kurtulduğu anlatılır. Ancak bunun ardında boğa kanı içerek intihar etiği söylentiler arasına katılır. Bazı kaynaklar detay vermeden bunu anlatır. Plutarch (MS 100) intiharının kabuslara bağlı olduğunu, Strabon ise Kimmerlerin Frigyayı işgali ile ilişkilendirir.
Bibliyografya
- Huxley, G. L. 1959. “Titles of Midas,” Greek, Roman, and Byzantine Studies 2, pp. 83-99.
- Vassileva, M. 1997. “King Midas. Between the Balkans and Asia Minor,” Dialogues d’histoire ancienne 23.2, pp. 9-20.