Osmanlı Dönemi Gordion’u

A drawn plan of Gordion showing the location of mounds and the Nekropole.

Ortaçağda bir beylik olarak kuruluşundan 15. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, Osmanlılar, Anadolu ve Balkanların en güçlü devleti olmuştu. En parlak devrini, 16 ve 17. yüzyıllarda, Doğu Avrupa, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da çok geniş toprakları kontrol ettiği dönemde yaşamıştır. 19. yüzyıl sonlarına doğru gerilemeye başlayan devlet, Birinci Dünya Savaşı’nda kaybeden tarafta savaşa girmiştir. Sevr Antlaşması’nın hükümleri gereğince Türk topraklarının galip İtilaf devletleri tarafından paylaşılması tehdidine karşılık Türk Kurtuluş Savaşı (1919-1923) başlamıştır ve savaş, Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) liderliğinde Türk Milli Hareketi (Kuvayi Milliye) tarafından kazanılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu, 1923 yılında modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla son bulmuştur.

Harita ve yazılı kaynaklar üzerinde yapılacak araştırmalar Osmanlı Gordion’una ışık tutabilecek olsa da, şu an için Osmanlı dönemindeki Gordion’la ilgili çok az şey bilinmektedir. Gordion, bu zamanda geniş bir idari bölge olan Anadolu’nun sınırları içindedir. 19. yüzyılın sonlarına doğru yapılan yeniliklerle, Ankara vilayetinin (ya da sancak) sınırları içine girmiştir. Bu noktada, yerleşim daha çok iç kale höyüğünün hemen batısına doğru uzanan Bebi isimli köye yoğunlaşmıştır. Bebi, 19. yüzyılın sonlarında, Körte kardeşler Gordion’da araştırmalarını yaparken hala yerleşime açıktır ve Körteler’in 1900 yılındaki haritalarında işaretlenmiştir. Ancak, modern yerleşim yeri olan Yassıhöyük henüz kurulmamıştır.

Osmanlı Dönemi, Gordion tarihinin son diliminde 1921’deki (23 Ağustos – 13 Eylül) Sakarya Meydan Muharebesi ile zirveye ulaşır. Bu savaş, Kurtuluş Savaşı’nda, Mustafa Kemal ve Fevzi Çakmak tarafından yönetilen Türk ordusunun 1919’da Anadolu’da çeşitli faaliyetlerde bulunan Yunan güçlerini yenmeyi başardığı en önemli askeri harekattır. Bebi köyü, bu sıcak muharebe esnasında yıkılmıştır. Arkeolojik kanıtlar siper hendekleri, cepheler ve çeşitli şehitleri içeren (ve 1915’te Truva’da yapılan Çanakkale Savaşı’nın izlerini hatırlatan) geniş bir alana yayılır.

A wheeled cannon in a courtyard.
Şekil 2|Kurtuluş Savaşı’nda kullanılan bir sahra topu.